한국국제교류재단

Study cafe là không gian khách có thể học tập tự do lại vừa có thể thưởng thức đồ ăn nhẹ và thức uống miễn phí. Nhiều người học ở đây một mình hoặc cùng nhóm bạn. Những địa điểm này bắt đầu xuất hiện khoảng 10 năm trước tại Hàn Quốc và đang trở nên thịnh hành hơn do ảnh hưởng của COVID-19. Ai là người điều hành hay sử dụng study cafe và lý do vì sao nó trở nên phổ biến như vậy?

Các study cafe bắt đầu xuất hiện tại các thành phố lớn khoảng một thập kỷ trước và ngày càng tăng. Sau đó, dưới ảnh hưởng COVID-19 study cafe đã có sự tăng trưởng đột biến khi trường học và văn phòng buộc phải đóng cửa, sinh viên và nhân viên công ty phải tìm không gian an toàn để làm bài tập cá nhân và hoạt động nhóm. Các chỗ ngồi thường được ngăn bởi tấm chắn bằng thủy tinh mờ để tạo ra không gian làm việc ít bị cô lập hơn.
©TRISYS

Park Jeong-eun hiện là sinh viên năm 4 khoa Chính trị Ngoại giao, đại học Inha ở thành phố Incheon. Park thường sử dụng phòng đọc thư viện trường, vì thư viện rất thuận tiện do không cần đi xa lại vừa dễ tìm tài liệu vừa có thể học cùng các bạn cùng khoa. Tuy nhiên, do đại dịch COVID-19, phòng đọc đã bị đóng cửa hoàn toàn từ năm 2020. Kể từ đó, các lớp học chuyển sang hình thức trực tuyến, số ngày đến trường của Park cũng ít hơn hẳn. Cuối cùng, Park đành chuyển địa điểm học sang một study cafe gần nhà, nhưng cô cảm thấy rất lạ lẫm vì đã quen với không khí yên tĩnh của phòng đọc sách hay thư viện.

Hầu hết các study cafe đều không có nhân viên làm việc tại chỗ và cố gắng tăng cường khả năng cạnh tranh bằng cách quảng cáo các ưu đãi đặc biệt. Nhiều study cafe phục vụ đồ ăn vặt ngon. Một số thậm chí còn phát triển thực đơn ăn vặt theo mùa cho khách hàng.
© THENEWWAYS

“Lúc đầu, tôi không quen với những tiếng động nhỏ xung quanh. Thật lạ lẫm khi nhìn thấy chiếc máy màu trắng cố tình phát ra tiếng ồn và những người đứng dậy đi ra đi vào để uống cà phê. Thế nhưng, càng ngày tôi càng thích nghi với những đặc điểm của study cafe nơi vừa có ít hạn chế trong hành động của người học nhưng lại là nơi rất hiệu quả để học tập. Vì tập trung tốt hơn, gần đây tôi cố tình đến đây học. Thật tuyệt nếu ngày COVID-19 kết thúc, chúng tôi có thể sử dụng lại phòng đọc thư viện đến sớm. Nhưng khi đó, có lẽ tôi sẽ cũng đến đây cùng các bạn của mình.”

Lee So-mi, 28 tuổi, sống tại quận Mapo, Seoul, đang làm thiết kế nội dung cho một công ty nước ngoài. Thời gian làm việc tại nhà của Lee đã tăng lên đáng kể từ khi có dịch COVID-19. Làm việc tại nơi cả gia đình cùng sinh hoạt không chỉ bất tiện mà còn kém hiệu quả do không không gian chật hẹp. Lee đã thử làm việc trong một quán cà phê được vài tháng, nhưng chỉ gọi đồ uống để đấy rồi chiếm lấy chỗ ngồi không chỉ phải bận tâm đến ánh nhìn của những người xung quanh mà còn rất khó tìm thấy một quán cà phê phù hợp những ngày họp trực tuyến. Tuy nhiên, đối với Lee study cafe giống như một thế giới mới. Vừa có thể làm việc một cách yên tĩnh nhưng khi có cuộc họp trực tuyến vẫn có thể vào phòng riêng yên tâm trao đổi. Mức giá tiết kiệm và có thể thanh toán theo đơn vị ngày cũng là một ưu điểm đối với người không đi làm theo lịch cố định như Lee.

Tăng trưởng theo cấp số nhân
Gần đây, các cửa hàng tiện lợi, quán cà phê và study cafe có mặt khắp nơi tại các thành phố lớn tập trung đông dân cư ở Hàn Quốc. Giai đoạn đầu khi study cafe mới xuất hiện, nó chủ yếu được thanh thiếu niên độ tuổi 10-20 từ học sinh cấp 2 đến sinh viên đại học và những người đang tìm việc sử dụng. Tuy nhiên, thời gian gần đây, nơi nào cũng có study cafe và độ tuổi người dùng cũng ngày càng đa dạng hơn.

Đặc biệt, dưới ảnh hưởng của COVID-19, các cơ sở kinh doanh gồm cả quán cà phê đều bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Tuy nhiên, trái với các thư viện công cộng và thư viện trường đại học buộc phải đóng cửa và việc áp dụng rộng rãi của làm việc tại nhà, study cafe đã trở nên thịnh hành hơn bao giờ hết. Sự tù túng về mặt không gian trở nên tồi tệ hơn do giãn cách xã hội và những thói quen hàng ngày lặp đi lặp lại trong một địa điểm cố định dễ khiến mọi người trì trệ, vẫy gọi họ đến với study cafe.

Nhìn chung, study cafe được vận hành như một quán cà phê không nhân viên và các dịch vụ như thanh toán, nhận phòng, trả phòng, quản lý điểm tích luỹ và di chuyển chỗ ngồi v.v…có thể được tiến hành qua một ki-ốt, điều này phù hợp với văn hoá tiêu dùng không tiếp xúc trực diện như hiện tại. Tại lối vào, cửa sẽ tự động mở khi hoàn tất khâu kiểm tra thân nhiệt và xác nhận phòng đặt. Khách hàng có thể sử dụng chỗ ngồi mà mình mong muốn trong suốt thời gian đã được thanh toán trước, đồng thời đa số đồ uống và đồ ăn nhẹ đều được cung cấp miễn phí. Máy in được trang bị sẵn để in và phô tô tài liệu, ngoài ra, có một không gian chung gọi là “study room” nơi nhiều người có thể tập trung họp hành, trao đổi.

Hầu hết các chỗ ngồi được thiết kế trên bàn mở, có vách ngăn thấp. Độ cao vách ngăn vừa tầm, khó có thể nhìn lướt qua sách của người bên cạnh, nhưng cũng không hoàn toàn ngắt kết nối với xung quanh. Có chỗ trang bị một chiếc bàn nhỏ để người học sử dụng một mình, và có những chỗ có chiếc ghế cao với một chiếc bàn hẹp giống với vị trí ngồi ngay cạnh cửa sổ trong quán cà phê. Ngoài ra, còn có những chỗ ngồi mà xung quanh là bốn bức tường, đóng cửa lại là có thể học một mình. Những người sử dụng máy tính xách tay có thể đến “notebook zone”, nơi họ thoải mái gõ bàn phím dù phát ra tiếng ồn. Thật tiện lợi vì khách hàng có thể tự do lựa chọn mức giá sử dụng. Người sử dụng có thể nạp thêm tối thiểu hai giờ, tối đa 150 giờ; ngoài ra có thể sử dụng vé tháng với mức giá cố định.

Khi cầu tăng thì cung cũng tăng theo. Giám đốc Kim Sin-ae đã khai trương “Basic Study Cafe” ở thành phố Goyang, tỉnh Gyeonggi vào tháng 2 năm 2021 khi COVID-19 ở giai đoạn đỉnh điểm. Thời điểm đó, chỉ có một study cafe trong khu phố nơi giám đốc Kim đặt địa điểm kinh doanh. Tuy nhiên, chỉ trong vòng nửa năm, study cafe đã mọc lên như nấm sau mưa với khoảng cách các nơi chỉ cách nhau 5 phút đi bộ và hiện giờ có hơn mười study cafe cạnh tranh trong cùng một khu phố.

“Tình hình mỗi tháng lại có ít nhất một quán khai trương. Tôi nghĩ thị trường đã bão hòa, nhưng cơn sốt có triển vọng sẽ tiếp tục diễn ra trong một thời gian nữa. Ngay cả sau khi đại dịch kết thúc, tỷ lệ sử dụng chắc sẽ duy trì ở mức cao. Sẽ luôn có sinh viên theo học bởi vì quán cà phê học tập đủ sức hấp dẫn đối với họ. Thay vào đó, trong tương lai, mỗi quán sẽ phải tận dụng những điểm đặc biệt của mình để có được sức cạnh tranh.”

Giám đốc Kim đã đưa ra dự đoán trên theo kinh nghiệm điều hành một trung tâm dạy thêm suốt 16 năm ở quận Mapo, Seoul. COVID-19 bùng phát khiến doanh thu trung tâm giảm mạnh, buộc phải đóng cửa. Sau một thời gian cân nhắc, cô bắt đầu kinh doanh study cafe vốn có tính chất giống như trung tâm dạy thêm trên bình diện cung cấp không gian học tập chủ yếu hướng đến đối tượng học sinh, sinh viên.

“Điều hành trung tâm dạy thêm gây nên áp lực tinh thần lớn do phải trực tiếp tiếp xúc nhiều người, còn vận hành study cafe lại mang đến nhiều vất vả về mặt thể chất. Căng thẳng giảm hẳn do hầu hết các tương tác với khách hàng đều không trực diện. Tiệm mở cửa 24/24 trước khi có luật cấm kinh doanh sau 10 giờ của chính phủ, việc quản lí cũng đơn giảm bao gồm đến dọn dẹp vào sáng và tối, chuẩn bị trà, đồ uống…Dạo này, quán đóng cửa lúc 10 giờ nên tôi dọn dẹp ngay sau khi đóng cửa. Do ảnh hưởng của dịch bệnh, yếu tố vệ sinh được nhiều người quan tâm nên tôi cũng chú ý nhiều đến việc giữ vệ sinh sạch sẽ. Tôi thường xuyên kiểm tra camera nội bộ để xem khách đến có tuân thủ nghiêm túc phòng dịch cá nhân hay không. Dù không có người quản lý đi chăng nữa, chất lượng của tiệm cũng sẽ thay đổi tùy thuộc vào bàn tay và đôi mắt của người quản lý.”

Hệ thống học tập và làm việc trực tuyến được áp dụng rộng rãi giúp study cafe với chi phí nhân công thấp và quản lý thuận tiện đã nổi lên như một loại hình mới trên thị trường khởi nghiệp. Yoon Hyung-jun, giám đốc Trisys - công ty điều hành nhượng quyền thương mại Basic Study Café cho biết: “Các study cafe đã tăng đáng kể về số lượng từ năm ngoái do cường độ lao động thấp, chi phí nhân công tiết kiệm và nguồn cầu duy trì ổn định đang là một loại hình khởi nghiệp có triển vọng lớn trên thị trường. Đặc biệt, hình thức này áp dụng hệ thống điều hành không người, dễ quản lý nên được các chủ doanh nghiệp ưa chuộng.” Trên thực tế, giám đốc Kim Sin-ae cho biết: “Hiện tại, quán đóng cửa lúc 10 giờ, vì vậy, doanh thu bị giảm đáng kể, nhưng nếu mở cửa 24/24, doanh thu sẽ tốt hơn so với việc vận hành trung tâm dạy thêm. Tôi nghĩ thay đổi loại hình kinh doanh là quyết định đúng đắn của mình.”

Thay đổi văn hoá học tập
Tất nhiên, COVID-19 không phải là lý do duy nhất làm thịnh hành các study cafe. Nhìn sâu vào văn hóa học tập đã và đang thay đổi của người Hàn Quốc trong suốt thời gian dài vừa quá, chúng ta sẽ dễ hiểu hơn về cơn sốt này.

Nếu là người Hàn Quốc ở độ tuổi trên 30, ai cũng ít nhất một lần đến phòng đọc khi còn ngồi trên ghế nhà trường. Phòng đọc ở mỗi khu phố là không gian học tập do tư nhân điều hành còn thư viện là không gian học tập công cộng. Phòng đọc của thư viện có không khí yên tĩnh tương tự như phòng đọc tư, nên ngay cả tiếng đóng mở cửa cũng làm cho nhiều người khó chịu. Trên thực tế, theo kết quả khảo sát năm 2010 điều tra phản ứng với tiếng ồn phát ra tại phòng đọc thư viện trường trên 120 sinh viên Đại học Quốc gia Chonnam, chỉ có 1,7% số sinh viên được khảo sát trả lời rằng họ “hoàn toàn không quan tâm”. Hơn 1/3 số người được khảo sát cho biết tiếng ồn khiến họ bị tăng huyết áp, khó tiêu, thậm chí bị rối loạn giấc ngủ.

Hiện trạng này là hệ lụy từ thói quen học tập chú trọng vào việc học thuộc lòng trong môi trường yên tĩnh suốt một thời gian dài của học sinh Hàn Quốc. Vào triều đại Joseon (1392–1910), các sĩ tử trẻ đã lên núi ẩn cư và dồn hết ôn thi để đỗ đạt kì thi Khoa cử. Ngày nay, nhiều người như sinh viên đại học, viên chức nhà nước, người chuẩn bị đi xin việc v.v… vẫn luôn tìm kiếm một địa điểm riêng tư để học tập. Không ít người đã chuyển đến nơi gọi là 'gosichon' để tập trung ôn luyện.

Thế nhưng, bước vào những năm 2010, hình thức học tập bắt đầu thay đổi. Ở trường đại học, tỷ trọng bài kiểm tra giữa kỳ, cuối kỳ giảm xuống và các “bài tập nhóm” dần tăng lên. Kỹ năng đặt vấn đề và quá trình giải quyết vấn đề của sinh viên trở nên quan trọng hơn việc đọc và giải đề thi một cách đơn thuần. Giờ đây, một mình học thuộc lòng ở nơi yên tĩnh không còn đủ, sinh viên cần một không gian học tập trong đó nhiều người có thể trao đổi và thảo luận. Có lẽ đó là xu thế tự nhiên khi các sinh viên khi rời khỏi phòng đọc hoặc thư viện, nơi bầu không khí bị hạn chế và chuyển đến các study cafe, nơi cho phép phát ra tiếng ồn và sự tự do.

Khách hàng trả trước để sử dụng một khoảng thời gian cố định tại một ki-ốt trước khi vào study cafe. Họ được tự do ngồi trên bàn sử dụng chung hoặc trong khu vực tiếp khách cá nhân được trang bị các tấm chắn bằng nhựa cường lực. Hầu hết các bàn đều có ổ cắm điện để người dùng thuận tiện sử dụng.
© INGStroy Inc.

Địa điểm học tập tối ưu
Trong trào lưu này, các quán cà phê thông thường cũng nở rộ. Những từ mới đã được tạo nên như “cagongjok” (người học tập ở quán cà phê) và “cofice” (coffee+office) để chỉ những người làm việc tại quán cà phê.

Tuy nhiên, so với quán cà phê thông thường chủ yếu bán đồ uống trong không gian rất mở, study cafe là nơi tạo ra sự hài hòa giữa một quán cà phê thông thường và một phòng đọc sách. Một trong những yếu tố thể hiện rõ nhất đặc tính đó là “máy tạo âm màu trắng (white noise machine). Tiếng ồn trắng phát ra từ loa là một biểu tượng của study cafe vừa giúp nâng cao sự tập trung vừa mang lại sự thoải mái, tự do cho khách hàng.

Trên thực tế, study cafe là địa điểm không chỉ thanh niên mà nhiều lứa tuổi cũng tìm đến. Giám đốc Kim Sin-ae cho biết: “Tất nhiên, sinh viên và nhân viên văn phòng là đối tượng sử dụng chủ đạo nhưng nhiều vị khách lớn tuổi cũng tìm đến đây. Có vẻ như nhóm tuổi học tập để tập trung phát triển bản thân hoặc để thi lấy chứng chỉ đã trở nên đa dạng hơn. Suy nghĩ lạc hậu rằng học tập là việc của thanh niên đã dần biến mất khi cô điều hành một study cafe.”

Một vài study cafe phát triển thực đơn các món ăn vặt riêng để tạo doanh thu. Một số địa điểm gần trường học phục vụ đồ ăn nhẹ và đồ uống miễn phí cho khách hàng là sinh viên.
©TRISYS